24 juli 2011

Stari Grad

Stari Grad (Стари Град in Cyrillisch alfabet) is het huidige (oude) centrum van Novi Sad, en het betekent letterlijk ‘Oude stad’. In de vorige eeuw is er in dit oude centrum heel wat veranderd. Het Trg Slobode, bijvoorbeeld, heeft heel wat aangezichten gekend, de Zmaj Jovina, de Dunavska en de Modene – nu wandelpromenades – waren doorgaande wegen met bussen en trams, de Bulevar M. Pupina liep tot aan de Ulica Modene, en de Jevrejska liep vanaf de Futoška tot aan het Trg Slobode. De huizen aan de Jevrejska waar vroeger de joden woonden zijn niet alleen opgeofferd aan de doorgetrokken Bulevar M. Pupina, maar ook aan het Servische Nationale Theater (dat niet echt past in deze omgeving). Aleksandar Tišma heeft in zijn Het boek Blam een aangrijpend verslag gedaan van het lot van de Joden die in dit deel van de Jevrejska woonden en werkten. Wie een indruk wil krijgen van hoe Novi Sad er vroeger uitzag kan bijvoorbeeld kijken bij Stare fotografije Novog Sada op Facebook. Ook op YouTube zijn veel foto’s te vinden van het oude (en huidige) Novi Sad, bijvoorbeeld hier.

Het huidige Novi Sad heeft op mij een onvergetelijke indruk nagelaten. Niet te groot, niet te klein. Levendig, gezellig en relaxed. Zeker geen grijs-grauwe stad in een voormalig Oostblokland. Maar in dit blogbericht wil ik niet de schoonheid van het oude centrum bezingen, maar juist haar onvolkomenheden. Ik ben geen planoloog, maar als ik het voor het zeggen had, zou ik een aantal veranderingen uit de laatste decennia verder doorvoeren én een aantal veranderingen terugdraaien. Wandel maar eens met me mee.

Hotel Vojvodina
De Ulica Dunavska beginnend bij het Dunavski park is een fraaie wandelpromenade. Mooi aangelegd, met interessante gevels, leuke terrasjes en oosters aandoende winkelpassages. Bij het bisschoppelijk paleis aangekomen gaan we, voordat we linksaf slaan de Zmaj Jovina in, een stukje de andere kant op. Langs de oostelijke zijgevel van het paleis komen we bij het statige gymnasium Zmaj Jovina met een fraai omheind park. Tegenover het gymnasium echter een lelijk parkeerterrein, de oude vismarkt, waar hoognodig iets moet gebeuren. Maar mijn prioriteit als would-be planoloog ligt elders. De Zmaj Jovina lopen we voor het doel van dit bericht snel doorheen. Ook de charmante zijstraatjes slaan we over. De Zmaj is nu al een prachtig gerenoveerde winkelpromenade. Maar dan begint het. Het Trg Slobode is een groot geasfalteerd plein met statige negentiende-eeuwse gebouwen en het stadhuis. Hét centrale plein. Maar het is kaal en ongezellig. Niet alleen omdat het voetgangersgebied is terwijl er toch nog geasfalteerde wegen en stoepranden zijn, maar ook door de vergane glorie van de aangelegen gebouwen. Neem het oude hotel Vojvodina. Een mooi gebouw, maar verlopen. Dit plein heeft een aantal investeerders nodig die weer leven in de brouwerij kunnen brengen. Ook het lelijke beeld van oud-burgemeester Miletić draagt niet bij aan de feestvreugde. Maar ik wil verder, want ook dit plein heeft niet mijn prioriteit. Door dus in de richting van de Bulevar M. Pupina. Dit deel van de wandelpromenade, de Kralja Aleksandra, ontbeert de sfeer die de Dunavska en de Zmaj uitstralen. Wellicht dat kleine aanpassingen hier veel kunnen doen.

Trg Slobode
De Bulevar M. Pupina is tussen het Banovina en de Jevrejska een te brede weg met veel verkeer en lelijke kantoorgebouwen. Aan de overkant van de Bulevar, achter grote kantoorgebouwen uit de zestiger jaren, ligt het Trg Galerija waarover ik in mijn vorige blogbericht heb geschreven. Aan dit lelijke plein liggen drie prachtige musea. Hier, in dit gebied, ligt mijn prioriteit als planoloog. Ik zou beginnen met de Bulevar M. Pupina tussen de Modene en de Jevrejska af te sluiten voor autoverkeer, zodat de Bulevar, net als vroeger, eindigt bij het Banovina. Daarna zou ik de kantoren tussen het Banovina en het monument ter herinnering aan de vroegere Armeense kerk slopen zodat het Trg Galerija wordt ontsloten. Onder het afgesloten deel van de Bulevar M. Pupina kan een parkeergarage worden aangelegd (maar dan wel gelijk die lelijke open parkeergarage achter de Uspenska slopen). Van het hele gebied bestaande uit het Trg Galerija en het centrale deel van de Bulevar M. Pupina moet dan een intiem voetgangersgebied gemaakt worden met wandelpromenades, terrassen, groenvoorzieningen en een fietsenstalling. Wellicht dat dit gebied uitgebreid kan worden tot en met het Trg Mladenica (wel die lelijke torenflat waarin het postkantoor zit afbreken). Aldus ontstaat er een prachtig traject voor voetgangers beginnend bij de musea aan de Trg Galerija en eindigend bij de musea aan de Ulica Dunavska. Op die manier kan Novi Sad in het oude centrum datgene versterken wat haar zo charmant maakt: het kleinschalige en het lieflijke.

Ik geef toe, dit is een blogbericht voor kenners van Novi Sad. Voor liefhebbers van de stad. En dat zijn er veel. Maar de meesten van hen zullen geen Nederlands kunnen lezen. Daarom in een volgend blogbericht, bij wijze van uitzondering, een samenvatting van dit bericht in het Engels.   

1 opmerking:

  1. SFR Jugoslavia was geen voormalig oostblokland,
    Dus Novi Sad ook niet. Tito heeft zich in 1948
    vrijgemaakt van Rusland.

    BeantwoordenVerwijderen