Op 13 maart 2016 zond de televisiezender Radio-televizija Vojvodine (RTV) de eerste van twaalf afleveringen
uit van de verfilming van ‘Vere i Zavere’, een roman van Aleksandar Tišma. Voor
mij aanleiding om het boek nogmaals te lezen, in de Nederlandse vertaling van
Tom Eekman uit 1993 met de titel: ‘Argwaan en vertrouwen’.
Het is
een groots opgezet verhaal, aangrijpend en indrukwekkend, over twee generaties uit
drie families, zich afspelend, zoals veel van het werk van Tišma, voor, tijdens
en na de Tweede Wereldoorlog in Midden-Europa, voor een belangrijk deel in en
om Novi Sad.
De
hoofdpersonen zijn van de tweede generatie: Sergije Rudić, zijn proletarische Joodse
vriend Eugen Patak (voorheen Polak) en zijn latere vriendin Inge Schulteiss,
geboren Lebensheim. Familiebetrekkingen, sociale verhoudingen, Jood-zijn en nationaliteit
spelen, tegen de achtergrond van de politieke situatie, een belangrijke rol in
dit verhaal. De relaties binnen en tussen de families Lebensheim en Schulteiss zijn
op het eerste gezicht lastig te doorgronden waardoor ik gedwongen was, zelfs nu
ik het verhaal voor de tweede keer las, een overzicht te maken; wie is wie en in
welke betrekking staan de opgevoerde personages tot elkaar.
De
verhaallijn is rijkgeschakeerd. Aan de basis ligt de naoorlogse claim van Joden
op hun voormalig bezit, in dit geval het huis in Novi Sad waarin de ouders van
Sergije wonen. Tegen deze achtergrond verhaalt Tišma over het tragische verzet van
Sergije en zijn vrienden tegen de Duitse bezettingsmacht, over de vlucht van de
Duits-Oostenrijkse familie Schulteiss uit Novi Sad waarbij ze worden ingehaald door
het niets ontziende Russische ‘bevrijdingsleger’, over Sergije’s tijd als assistent-attaché
op de ambassade in Warschau, over zijn mislukte huwelijk met de Belgradose Ljiljana
en over zijn hartstochtelijke buitenechtelijke liefdesrelatie met Inge Schulteiss.
Een belangrijke rode lijn door het gehele boek is de gecompliceerde relatie tussen
de vrienden Sergije en Eugen. Een ongelijke vriendschap waarbij Sergije een aanmatigende
houding tegenover Eugen aanneemt, met noodlottige afloop.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten